Πλησιάζει η ώρα-μηδέν των μεγάλων πολιτικών αποφάσεων για το ελληνικό χρέος, υπό το πρίσμα πλέον της μεταμνημονιακής εποχής, ενώ σε μυστικά ραντεβού τεχνοκρατών, εδώ και μήνες, αξιολογούνται, αλλά κυρίως κοστολογούνται, όλες οι εναλλακτικές.
Οι πληροφορίες, από την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, περί διάσκεψης των πιστωτών, στα μέσα Νοεμβρίου, δηλαδή σε 70 ημέρες από σήμερα, στην Ουάσιγκτον για την Ελλάδα με επίκεντρο το χρέος, έφεραν αιφνιδιαστικά στο φως, τις ισχυρές παρασκηνιακές πιέσεις, εντός της τρόικας για οριστική λύση, εδώ και τώρα στο ελληνικό ζήτημα. Πάντως για τη διάσκεψη της Ουάσιγκτον, πηγές του υπουργείου Οικονομικών, μέχρι αργά χθες το απόγευμα, έλεγαν πως δεν υπήρχε προς την Αθήνα κάποια συγκεκριμένη πρόσκληση ή πληροφόρηση. Πέραν του ότι η συζήτηση του χρέους θα ανοίξει μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης από την τρόικα, ενώ σχολίαζαν πως το θέμα της διάσκεψης δεν συζητήθηκε στο Παρίσι. Η ταχεία αξιολόγηση από την τρόικα είναι πάντως ο μεγάλος σκόπελος.
Στόχος είναι η αξιολόγηση να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατόν, το αργότερο έως τα τέλη Οκτωβρίου, με παράμετρο-κλειδί τα αποτελέσματα των ευρωπαϊκών stress tests για τις ελληνικές τράπεζες, αλλά και το ύψος του δημοσιονομικού κενού του 2015. Ωστόσο, ο στόχος αυτός είναι εξαιρετικά δύσκολος, αφού στο τραπέζι βρίσκονται ευαίσθητα ζητήματα, όπως το ασφαλιστικό, οι εργασιακές σχέσεις, αλλά και οι πλειστηριασμοί, για τα οποία οι απαιτήσεις της τρόικα μπορεί να φέρουν νέους μεγάλους ενδοκυβερνητικούς τριγμούς, ενώ στο μέτωπο του δημοσιονομικού κενού η απόκλιση παραμένει και η Αθήνα δεν επιθυμεί τη λήψη πρόσθετων μέτρων. Σε κάθε περίπτωση εδώ και μήνες τα γρανάζια του μηχανισμού της λύσης για την Ελλάδα έχουν τεθεί σε πλήρη λειτουργία. Όπως εκμυστηρεύονται στελέχη κοντά στις διαδικασίες, είναι προφανές πως καιρό τώρα, όλες οι εναλλακτικές για το χρέος βρίσκονται στο τραπέζι των τεχνοκρατών και κοστολογούνται. Οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο, και αυτή τη φορά στο πλαίσιο της επόμενης μέρας για την Ελλάδα, εκτός Μνημονίων, σε περιβάλλον πιο χαλαρής εποπτείας. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως η όποια λύση προκριθεί, δεν θα συνοδεύεται από ένα αυστηρό πλαίσιο δεσμεύσεων κυρίως στο μεταρρυθμιστικό πεδίο.
Αναμφίβολα, ο Νοέμβριος προδιαγράφεται καθοριστικός, αφού φέτος λήγει το πρόγραμμα στήριξης από την Ε.Ε. και από την 1η Ιανουαρίου 2015 δημιουργείται το παράδοξο μια ευρωπαϊκή χώρα να χρηματοδοτείται αποκλειστικά από το ΔΝΤ. Θέμα που εγείρει σοβαρό προβληματισμό: Το Ταμείο θέλει να διασφαλίσει την αποπληρωμή του, κάτι που χωρίς γενναίες παρεμβάσεις στο χρέος θεωρείται δύσκολο, ενώ η Ε.Ε. καλείται να επανεξετάσει τη συνεργασία της με το ΔΝΤ. Δεν είναι δε τυχαία τα σενάρια για αποχώρηση του Ταμείου από το ελληνικό πρόγραμμα, με εξαγορά των δανείων του προς την Ελλάδα από τον ESM. «Είναι κατανοητό στην Ευρώπη πως το ελληνικό χρέος είναι όχι μόνον ελληνικό πρόβλημα αλλά, πλέον, ευρωπαϊκό», εκτιμά πηγή υποστηρίζοντας πως σε μια τεταμένη περίοδο στην Ευρωζώνη, σε γεωπολιτικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, το τελευταίο που θα ήθελε η Ε.Ε. θα ήταν μια εστία ανάφλεξης στην Ελλάδα.
Ανταλλάγματα οι μεταρρυθμίσεις
Η Ευρώπη, πάντως, εμφανίζεται έντονα ανήσυχη για την ικανότητα της Ελλάδας να συνεχίσει την προσαρμογή, κυρίως σε επίπεδο μεταρρυθμίσεων και τάσσεται υπέρ ενός πολυετούς Συμφώνου Μεταρρυθμίσεων, που θα συνδέεται με τη σταδιακή ενεργοποίηση μέτρων ελάφρυνσης του χρέους. Το πώς αυτό θα μεθοδευθεί σε πολιτικό επίπεδο στην Ελλάδα είναι φυσικά ένα μεγάλο ζήτημα, με δεδομένο πάντως κυβέρνηση και Ε.Ε.
Η Ευρώπη, πάντως, εμφανίζεται έντονα ανήσυχη για την ικανότητα της Ελλάδας να συνεχίσει την προσαρμογή, κυρίως σε επίπεδο μεταρρυθμίσεων και τάσσεται υπέρ ενός πολυετούς Συμφώνου Μεταρρυθμίσεων, που θα συνδέεται με τη σταδιακή ενεργοποίηση μέτρων ελάφρυνσης του χρέους. Το πώς αυτό θα μεθοδευθεί σε πολιτικό επίπεδο στην Ελλάδα είναι φυσικά ένα μεγάλο ζήτημα, με δεδομένο πάντως κυβέρνηση και Ε.Ε.
Με άγνωστο Χ, τη στάση που θα ακολουθήσει το ΔΝΤ στο θέμα της ενδεδειγμένης λύσης για το ελληνικό χρέος, τα κυρίαρχα σενάρια από την πλευρά της Ευρωζώνης, αλλά και της Ελλάδας εστιάζουν σε δύο άξονες: Τον ετεροχρονισμό των πληρωμών για το χρέος με χρονική επέκταση στα 50 χρόνια, από 30 χρόνια που είναι σήμερα και κυρίως στη μετατροπή των επιτοκίων των δανείων, από κυμαινόμενο σε σταθερό.
Μεταξύ των σεναρίων που βρίσκονται στο τραπέζι είναι:
1. Παρεμβάσεις στα επιτόκια δανεισμού στο GLF (πρώτο πακέτο στήριξης που αντιστοιχεί σε 53 δισ. ευρώ). «Κλειδί» αποτελεί η μετατροπή του επιτοκίου από σταθερό σε κυμαινόμενο, ώστε να αποφευχθούν διακυμάνσεις από ενδεχόμενη άνοδο του Euribor.
Τι ισχύει: Το επιτόκιο στα 52,9 δισ. ευρώ του GLF είναι κυμαινόμενο ίσο με Euribor τριμήνου + 0,50%. Αυτό «δίνει» συνολικό επιτόκιο περίπου 0,65%, κυμαινόμενο.
Πιθανές λύσεις:
• Σταθερό επιτόκιο 1% για τα 50 χρόνια αποπληρωμής των δανείων για να αποφευχθεί επιβάρυνση μελλοντικά από την άνοδο του Euribor. Το δυνητικό όφελος εκτιμάται έως και τα 25 δισ. ευρώ.
• Σταθερό επιτόκιο, ει δυνατόν χαμηλότερο του 1%, για χρονική περίοδο ενδεχομένως 10 - 15 ετών και επανεξέταση μετά.
• Μείωση του σημερινού κυμαινόμενου επιτοκίου κατά το περιθώριο του 0,50%, διατήρηση ως επιτοκίου του Euribor τριμήνου για ένα διάστημα και μετά μετατροπή του σε σταθερό για πολυετές διάστημα.
2. Επιμήκυνση χρόνου αποπληρωμής των δανείων από την Ευρωζώνη, στο πρώτο και το δεύτερο πακέτο στήριξης (GLF και τα δάνεια από τον EFSF, περίπου 139 δισ. ευρώ, αντιστοίχως) στα 50 έτη:
Τι ισχύει: Στο πρώτο πακέτο η μέση διάρκεια αποπληρωμής είναι τα 17 χρόνια και η πρώτη δόση το 2020, ενώ για το δεύτερο, η μέση διάρκεια είναι 30 χρόνια με την πρώτη δόση το 2023.
• Δυνητικό όφελος: Η επιμήκυνση μπορεί να ελαφρύνει κατά 6 - 7 δισ. ευρώ τις ετήσιες δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους για τις επόμενες 2 - 3 δεκαετίες. Τα ποσά αυτά, δεν διαγράφονται, αλλά θα επιμεριστούν στους μελλοντικούς προϋπολογισμούς.
3. Περίοδος χάριτος 10 - 20 ετών για τους τόκους του πρώτου πακέτου στήριξης, κατά τα πρότυπα των δανείων του EFSF.
