Οι ρυθμίσεις των «κόκκινων» δανείων θα αποτελέσουν μαζί με την απεμπλοκή από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας το στρατηγικό project των τραπεζών μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των stress tests και τις τυχόν καλύψεις σε κεφαλαιακές ανάγκες που θα ακολουθήσουν.
Οι τράπεζες γνωρίζουν καλά πως αν δεν ρυθμιστούν με τρόπο επαρκή τα «κόκκινα» δάνεια δεν πρόκειται να εξοικονομηθούν πόροι σημαντικοί για την αναδιάρθρωση της οικονομίας.
Ποιους όμως τρόπους θα κρίνουν τα πιστωτικά ιδρύματα ως προσφορότερους για να προχωρήσουν τις ρυθμίσεις και ποιες λύσεις από τις προτεινόμενες θα επιλέξουν οι ιδιώτες και οι επιχειρήσεις;
To μείγμα των λύσεων είναι εξόχως σημαντικό, με δεδομένο ότι τόσο ο νόμος για τις ρυθμίσεις των κόκκινων δανείων των επιχειρήσεων όσο και ο Κώδικας Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος δεν τυγχάνουν υποχρεωτικής εφαρμογής. Προκρίνουν το εξωδικαστικό συμβιβασμό με την υπογραφή νέων διμερών συμβάσεων, ενώ και οι δύο πλευρές -επιχειρήσεις και οι ιδιώτες- και ασφαλώς και οι τράπεζες, έχουν πάντα στα χέρια τους τη δυνατότητα να απευθυνθούν στη Δικαιοσύνη προκειμένου να επιλύσουν τις διαφορές τους.
Οι τράπεζες, από την πλευρά τους, δεν επιλέγουν παρά σαν τελευταία λύση τη δικαστική οδό, κυρίως λόγω του χρόνου που απαιτείται για την επίλυση μιας τέτοιας διαφοράς. Αντίθετα οι ιδιώτες και οι επιχειρηματίες, από την πλευρά τους, επιλέγουν συχνά τη λύση αυτήν, διότι οι διαδικασίες «παγώνουν» έως ότου το αντικείμενο της διαφοράς εκδικασθεί.
Στα νέα νομοθετήματα που θα είναι έτοιμα μέσα στον Σεπτέμβριο γίνεται σαφέστατη μνεία για τη σύντμηση του χρόνου εκδίκασης τέτοιων υποθέσεων.
Τι επιλέγουν οι επιχειρηματίες
Ο νόμος για τα «κόκκινα» επιχειρηματικά δάνεια, όπως σημειώνουν, όλες οι πλευρές θα είναι έτοιμος τον Σεπτέμβριο.
Ο νόμος για τα «κόκκινα» επιχειρηματικά δάνεια, όπως σημειώνουν, όλες οι πλευρές θα είναι έτοιμος τον Σεπτέμβριο.
Σε ό,τι αφορά τα μη εξυπηρετούμενα επιχειρηματικά δάνεια, παράγοντες του υπουργείου Ανάπτυξης αναφέρουν πως η τρόικα έχει στείλει ήδη τις παρατηρήσεις της επί του σχεδίου που είχε αποστείλει η ελληνική πλευρά και δεν φαίνεται οι διαφορές να είναι μεγάλες. Σε τούτη τη φάση οι τράπεζες διαμορφώνουν τις τελικές τους παρατηρήσεις, προκειμένου να ενσωματωθούν και αυτές στο νομοσχέδιο.
Το νομοσχέδιο προβλέπει τη δυνατότητα υπαγωγής σε ρύθμιση των συνολικών οφειλών των επιχειρήσεων στην εφορία, στα ασφαλιστικά ταμεία και στις τράπεζες.
Το στοιχείο αυτό είναι και το βασικό κίνητρο για τις επιχειρήσεις να ενταχθούν στο πλαίσιο του συγκεκριμένου νομοσχεδίου.
Μάλιστα το σχέδιο νόμου προβλέπει «κούρεμα» των προστίμων των υπερημεριών και ρύθμιση του χρέους κατά τα λοιπά, με τρόπο τέτοιο ώστε η επιχείρηση να μπορεί να γίνει βιώσιμη εκ νέου. Εφόσον κάτι τέτοιο συμβεί, τότε οι τράπεζες θα μπορούν να επαναχρηματοδοτήσουν τη συγκεκριμένη επιχείρηση υπό προϋποθέσεις. Οι προϋποθέσεις σχετίζονται τόσο με τις προοπτικές του κλάδου και της ίδιας της επιχείρησης, όσο και με τον κίνδυνο που είναι διατεθειμένος να αναλάβει ο ίδιος ο επιχειρηματίας.
Ο κίνδυνος αυτός συνίσταται σε αυξήσεις κεφαλαίου στις οποίες θα συμμετέχει και ο ίδιος ο επιχειρηματίας, ή αν δεν έχει τη δυνατότητα, θα παραιτείται από ένα μέρος των δικαιωμάτων του, ώστε με τη βοήθεια των τραπεζών να εισέλθουν στην επιχείρηση και νέοι μέτοχοι. Το θεσμικό πλαίσιο προβλέπει -και αυτή είναι μία καλή λύση σύμφωνα με επιχειρηματικούς παράγοντες- συμφωνίες ανταλλαγής χρέους με μετοχικό κεφάλαιο. Εφαρμόζεται σε αναδιαρθρώσεις εταιρειών, όπου μέρος του χρέους μετατρέπεται σε μετοχικό κεφάλαιο και το πιστωτικό ίδρυμα καθίσταται μέτοχος της επιχείρησης, ώστε το υπόλοιπο του χρέους να μπορεί να εξυπηρετηθεί από τις προβλεπόμενες ταμειακές ροές του δανειολήπτη.
Επιχειρηματικοί κύκλοι επισημαίνουν πως εκείνο που δημιουργεί τα μεγάλα προβλήματα σε μία επιχείρηση και δεν μπορεί αυτή να λειτουργήσει είναι η έλλειψη ρευστότητας. Οι τζίροι είναι μειωμένοι κυρίως λόγω της πτώσης των τιμών, ιδιαίτερα στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών. Μπορεί ο κύκλος εργασιών να είναι ο ίδιος, ωστόσο τιμολογείται διαφορετικά, λένε χαρακτηριστικά, επιχειρηματίες στην «Η». Από την άλλη οι υποχρεώσεις δεν μεταχρονολογούνται. Περίπου κανένας δεν δέχεται μεταχρονολογημένες επιταγές, αφού ο κίνδυνος είναι εξαιρετικά αυξημένος λόγω της ευμετάβλητης κατάστασης της οικονομίας και οι τράπεζες δίνουν με μεγάλη φειδώ χρηματοδότηση για να μην εγγράψουν νέες επισφάλειες. Ετσι οι υποχρεώσεις των επιχειρήσεων αυξάνονται και δεν μπορούν να καλυφθούν. Αυτό που απαιτείται είναι ομαλές χρηματοροές.
Στον βαθμό που η τράπεζα μπορεί να διασφαλίσει κάτι τέτοιο, οι επιχειρήσεις θα επιλέξουν το πακέτο ακόμη και εάν πρέπει να εντάξουν νέα κεφάλαια στη δραστηριότητά τους ή να βρουν και νέους μετόχους. Εφόσον οι υπερχρεωμένες, πλην όμως βιώσιμες επιχειρήσεις, βάλουν σε μία τάξη τα οικονομικά τους, τότε μπορούν να υπάρξουν και επικουρικές λύσεις, όπως η κεφαλαιοποίηση μέρους του χρέους τους από τις τράπεζες ή και η έκδοση ομολογιακών δανείων μετατρέψιμων σε μετοχές.
Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί πως το νέο νομοσχέδιο για να λειτουργήσει θα πλαισιώνεται και από άλλο ένα νομοθέτημα: την αλλαγή του πτωχευτικού κώδικα βάσει του οποίου και οι πιστωτές θα έχουν τη δυνατότητα ελιγμών σε υπερχρεωμένες επιχειρήσεις. Αλλωστε ο νόμος του υπουργείου Ανάπτυξης προβλέπει τη συμφωνία της πλειοψηφίας των πιστωτών για να ενταχθεί μία επιχείρηση στον συγκεκριμένο νόμο.
Τι επιλέγουν οι ιδιώτες
Αν και στο ζήτημα των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων η ελληνική κυβέρνηση και η τρόικα φαίνεται να έχουν βρει έναν κώδικα επικοινωνίας, δεν συμβαίνει ακριβώς το ίδιο στην περίπτωση των «κόκκινων» δανείων των νοικοκυριών και δη, το θέμα των πλειστηριασμών. Η τρόικα πιέζει για την απελευθέρωση των πλειστηριασμών από 1ης Ιανουαρίου του 2015, την ώρα που η κυβέρνηση φέρεται αποφασισμένη να προχωρήσει ακόμη και μονομερώς στην παράταση του καθεστώτος προστασίας της πρώτης κατοικίας των οικονομικά ασθενέστερων.
Αν και στο ζήτημα των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων η ελληνική κυβέρνηση και η τρόικα φαίνεται να έχουν βρει έναν κώδικα επικοινωνίας, δεν συμβαίνει ακριβώς το ίδιο στην περίπτωση των «κόκκινων» δανείων των νοικοκυριών και δη, το θέμα των πλειστηριασμών. Η τρόικα πιέζει για την απελευθέρωση των πλειστηριασμών από 1ης Ιανουαρίου του 2015, την ώρα που η κυβέρνηση φέρεται αποφασισμένη να προχωρήσει ακόμη και μονομερώς στην παράταση του καθεστώτος προστασίας της πρώτης κατοικίας των οικονομικά ασθενέστερων.
Η ρύθμιση των «κόκκινων» δανείων -στεγαστικών και καταναλωτικών- των νοικοκυριών ρυθμίζεται από τον Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος αφήνοντας όμως σημαντικά περιθώρια επιλογών και στους ιδιώτες και στις τράπεζες. Ο ίδιος αυτός κώδικας δίνει κατευθυντήριες γραμμές και ως προς τα επιχειρηματικά δάνεια, οι οποίες ενσωματώνονται πάντως στο σχέδιο του υπουργείου Ανάπτυξης.
Από τις λύσεις που προτείνονται στον Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών εκείνες που φαίνεται να είναι προτιμητέες από τους ιδιώτες είναι η δυνατότητα αποπληρωμής μόνον τόκων για ένα χρονικό διάστημα, η περίοδος χάριτος, η αναβολή πληρωμής δόσεων για συγκεκριμένο διάστημα, η μείωση δόσης σε συνδυασμό με αύξηση του αριθμού των δόσεων, η αλλαγή του τύπου του επιτοκίου.
Επίσης καλές λύσεις για τους ιδιώτες δείχνουν να είναι ο διαχωρισμός του δανείου σε ένα τμήμα που μπορεί να αποπληρώνεται με βάση τις οικονομικές δυνατότητες του δανειολήπτη τώρα και στο μέλλον, και του τμήματος εκείνου που θα αποπληρωθεί στο μέλλον με ρευστοποίηση τμήματος της περιουσίας του δανειολήπτη. Βλέπουν ακόμη θετικά τη διαγραφή μέρους του χρέους, εφόσον το υπόλοιπο που μένει μπορεί καλώς να εξυπηρετηθεί.
Τέλος, από τις οριστικές διευθετήσεις φαίνεται προτιμητέα να είναι η ανταλλαγή με στεγαστικό δάνειο μικρότερης αξίας. Συμφωνία που επιτρέπει σε δανειολήπτη με οικονομικές δυσκολίες που έχει υποθηκευμένη την κύρια κατοικία του ή την επαγγελματική του στέγη να την πωλήσει αγοράζοντας νέα χαμηλότερης αξίας.
Υπό προστασία η πρώτη κατοικία
Παράταση του καθεστώτος προστασίας της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς επιδιώκει η κυβέρνηση που φέρεται αποφασισμένη να νομοθετήσει ακόμη και μονομερώς. Χθες κοινή γραμμή ακολούθησαν βουλευτές της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ σε διαδοχικές συναντήσεις αντιπροσωπειών των δύο κομμάτων με τον υπουργό Ανάπτυξης Νίκο Δένδια.
Το σημερινό καθεστώς προστατεύει την κύρια κατοικία δανειοληπτών με αντικειμενική αξία ως 200.000 ευρώ εφόσον το οικογενειακό εισόδημα είναι μέχρι 35.000 ευρώ, το σύνολο της αξίας κινητής και ακίνητης περιουσίας δεν υπερβαίνει τα 270.000 ευρώ και οι καταθέσεις τα 15.000 ευρώ.
Ακόμη αποφασίστηκε η προώθηση ευνοϊκών διατάξεων για τις ρυθμίσεις των μη εξυπηρετούμενων δανείων ιδιαίτερα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στη συνάντηση με την αντιπροσωπεία του ΠΑΣΟΚ. Στη συνάντηση συζητήθηκε ακόμη το πλαίσιο των αλλαγών στον Πτωχευτικό Κώδικα.
