Πέντε χώρες ευθύνονται για το 60% των πλαστικών στους ωκεανούς .....

Aπό μόλις πέντε χώρες προέρχεται η πλειονότητα των 8 εκατ. τόνων πλαστικών που απορρίπτονται στους ωκεανούς του πλανήτη κάθε χρόνο, με την Κίνα, την Ινδονησία, τις Φιλιππίνες, την Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ, να αποτελούν τις βασικές εστίες μόλυνσης των παγκόσμιων θαλασσών.

Σύμφωνα με στοιχεία μελέτης του οργανισμού Ocean Conservancy, το κοινό αυτών των χωρών είναι ότι βιώνουν ταχεία οικονομική ανάπτυξη, μειωμένη φτώχεια και βελτίωση της ποιότητας ζωής. Ωστόσο, οι εξελίξεις αυτές αυξάνουν ταυτόχρονα την κατανάλωση των πλαστικών και τα συγκεκριμένα ασιατικά κράτη δεν διαθέτουν ακόμα κατάλληλη υποδομή διαχείρισης αποβλήτων για να αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση.

Οι εκτιμήσεις για το μέλλον είναι ακόμα πιο ανησυχητικές, καθώς υπολογίζεται πως έως το 2025, η κατανάλωση πλαστικών στην Ασία θα αυξηθεί κατά 80%, ξεπερνώντας τους 200 εκατομμύρια τόνους και εάν δεν ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για τη διαχείριση αυτών των αποβλήτων, σε δέκα μόλις χρόνια ο ωκεανός μπορεί να περιέχει ένα τόνο πλαστικών για κάθε τρεις τόνους ψαριών.

«Οι παρεμβάσεις σε αυτές τις πέντε χώρες μπορούν να μειώσουν τη ροή πλαστικών αποβλήτων κατά περίπου 45% μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια», αναφέρει η έκθεση του Ocean Conservancy.

Οι ερευνητές κατέληξαν στις πέντε καλύτερες προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση των πλαστικών αποβλήτων, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε χώρας, όπως τη μετατροπή αποβλήτων σε καύσιμα (αεριοποίηση) και τη βελτιστοποίηση των υπηρεσιών αποκομιδής.

«Η συντονισμένη δράση, με τη μορφή ετήσιων δαπανών ύψους πέντε δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη διαχείριση των αποβλήτων, θα μπορούσε να δημιουργήσει μια δυναμική αγορά δευτερογενών πόρων, να προσελκύσει επενδύσεις στα συστήματα συσκευασίας και ανάκτησης, και φυσικά να αφήσει τους ωκεανούς να ευδοκιμήσουν», όπως αναφέρει η έκθεση.

Η κατάσταση στη Μεσόγειο

Η ποσότητα πλαστικών απορριμμάτων στην περιοχή της Μεσογείου είναι συγκρίσιμη με εκείνες στις μεγάλες περιοχές συσσώρευσης πλαστικών που βρίσκονται στα κέντρα των ωκεανών του πλανήτη, όπως αποκαλύπτει έρευνα της ομάδας του Αντρές Κόθαρ, από το Πανεπιστήμιο του Κάντιθ της Ισπανίας. Δημιουργώντας τον πρώτο παγκόσμιο χάρτη παρουσίας πλαστικών απορριμμάτων στους ανοιχτούς ωκεανούς, η ομάδα παρατήρησε την ύπαρξη πέντε περιοχών υψηλής συσσώρευσης επιπλέοντων πλαστικών σκουπιδιών στα κέντρα του Βόρειου Ειρηνικού, του Νότιου Ειρηνικού, του Βόρειου Ατλαντικού, του Νότιου Ατλαντικού και του Ινδικού Ωκεανού.

Τα ρεύματα των ωκεανών μεταφέρουν τα πλαστικά που απορρίπτονται από τον άνθρωπο σε κεντρικές περιοχές σύγκλισης στα ανοικτά των ωκεανών, όπου τα υλικά αυτά συσσωρεύονται.

Ωστόσο, εκτεταμένες περιοχές του ωκεανού που είναι επιρρεπείς στη συσσώρευση πλαστικών απορριμμάτων παραμένουν ελάχιστα ή και καθόλου εξερευνημένες. Αυτή ήταν η περίπτωση και με τη Μεσόγειο, μια σχεδόν κλειστή θάλασσα που περιτριγυρίζεται από περιοχές εντατικής χρήσης πλαστικών.

Η ισπανική ερευνητική ομάδα μέτρησε τις συγκεντρώσεις πλαστικών σε όλη τη Μεσόγειο, από τα Στενά του Γιβραλτάρ ως την Κύπρο, βρίσκοντας ποσότητες πλαστικών απορριμμάτων συγκρίσιμες με εκείνες στα μεγάλα κέντρα συσσώρευσης των ωκεανών. «Βρήκαμε πλαστικό σε ποσοστό 100% των περιοχών που έγινε δειγματοληψία, με μέση πυκνότητα ένα τεμάχιο πλαστικού ανά τέσσερα τετραγωνικά μέτρα», όπως δήλωσε ο Κόθαρ.

Η ποσότητα των πλαστικών στα επιφανειακά ύδατα εκτιμάται ότι είναι μεταξύ 1.000 και 3.000 τόνων, και εμφανίζεται κυρίως ως μικροσκοπικά κομμάτια που έχουν αποκοπεί από πλαστικά αντικείμενα όπως μπουκάλια, σακούλες και περιτυλίγματα. Η χωρική κατανομή των πλαστικών στη Μεσόγειο είναι ανομοιογενής, λόγω της δράσης του ανέμου και των κυμάτων. Η συσσώρευση πλαστικών απορριμμάτων στη Μεσόγειο Θάλασσα οφείλεται στην υψηλή ανθρώπινη παρουσία, αλλά σχετίζεται επίσης με τη ροή της κυκλοφορίας του νερού, το οποίο δρα ως παγίδα για τα σκουπίδια που επιπλέουν. Η εκροή του νερού γίνεται μέσω του Γιβραλτάρ, γεγονός που καθιστά δύσκολη την έξοδο των πλαστικών από τη Μεσόγειο.

Η Μεσόγειος αντιπροσωπεύει λιγότερο από το ένα τοις εκατό των παγκοσμίων θαλασσών και ωκεανών, αλλά έχει δυσανάλογες οικολογικές και οικονομικές αξίες. Φιλοξενεί περίπου το δέκα τοις εκατό των θαλάσσιων ειδών, ενώ η αλιεία και ο παράκτιος τουρισμός αποτελούν βασικές πηγές εισοδήματος για τους κατοίκους της περιοχής.

Τα πλαστικά απορρίμματα φέρεται να έχουν βρεθεί στα στομάχια μικρών ψαριών, θαλασσίων πτηνών, χελωνών και φαλαινών. Δεδομένου ότι η παραγωγή πλαστικών υλικών είναι πιθανό να συνεχίσει να αυξάνεται τα επόμενα χρόνια, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια πολύ θλιβερή εικόνα, εάν δε ληφθούν επείγοντα μέτρα πρόληψης, όπως προειδοποιεί ο Κόθαρ.

Τι δείχνουν οι μετρήσεις...
Τα οκτώ εκατομμύρια τόνοι πλαστικών που απορρίπτονται στους ωκεανούς κάθε χρόνο, φέρουν τη μορφή πλαστικών μπουκαλιών, σακούλων, παιχνιδιών και άλλων μικρών σκουπιδιών. Ωστόσο, λόγω των δυσκολιών υπολογισμού της ακριβούς ποσότητας, καθώς μεγάλο ποσοστό της να βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, οι επιστήμονες εκτιμούν πως ο πραγματικός αριθμός μπορεί να είναι έως και 12,7 εκατομμύρια τόνοι.

Η ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια στις Ηνωμένες Πολιτείες, με επικεφαλής της Τζένα Τζάμπεκ, πραγματοποίησε μετρήσεις σε 192 χώρες, συλλέγοντας δεδομένα για την παραγωγή και τη διαχείριση απορριμμάτων. Στη συνέχεια οι ερευνητές υπολόγισαν το ποσοστό των πλαστικών στα απορρίμματα και πόσο βρίσκεται σε απόσταση 30 μιλίων από τις ακτές.

«Το 2010 εισήλθαν στους ωκεανούς 8 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι πλαστικών, από πλαστικά μπουκάλια και περιτυλίγματα έως σύριγγες, συνθετικά σχοινιά και κάδοι», όπως έχει επισημάνει η Γιάμπεκ. Ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια, με περίπου 155 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών να εκτιμάται πως θα απορριφθούν στους ωκεανούς έως το 2025.

Η Κίνα είναι υπεύθυνη για σχεδόν το 25% όλων των πλαστικών στους ωκεανούς, απορρίποντας έως και 3,5 εκατομμύρια τόνους ανά έτος. Την Κίνα ακολουθούν η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες, το Βιετνάμ και η Σρι Λάνκα, εν μέρει λόγω της εκτεταμένης ακτογραμμής τους. Απεναντίας οι Ηνωμένες Πολιτείες παρά το μεγάλο όγκο πλαστικών σκουπιδιών που παράγουν, χάρις στην ανακύκλωση και τη διαχείριση των χωματερών δε συνεισφέρουν στη ρύπανση των ωκεανών με πλαστικά παρά μόνο κατά 77.000 τόνους το έτος, λιγότερο από 1%.

Αξίζει να σημειωθεί πως οι πλαστικές σακούλες χρησιμοποιούνται κατά μέσο όρο μόνο για 20 λεπτά, όμως χρειάζονται έως και 1.000 χρόνια για να αποσυντεθούν.