Οι ζωές 71.000 ανθρώπων στο έλεος του τοξικού άνθρακα

Για 71.000 πρόωρους θανάτους στην Ευρώπη και περίπου 1.000 στην Ελλάδα, την περίοδο 2020-2029, θα ευθύνεται η ατμοσφαιρική ρύπανση εφόσον υιοθετηθούν τα προτεινόμενα ευρωπαϊκά όρια για τη ρύπανση από μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, όπως επισημαίνει σε νέα πανευρωπαϊκή της έκθεση η περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace.

«Η άσκοπη απώλεια ζωής μπορεί να αποφευχθεί εάν υιοθετηθούν ευρωπαϊκά όρια ρύπανσης με βάση τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνολογίες (ΒΔΤ). Ωστόσο, οι έντονες παρασκηνιακές πιέσεις του λόμπι ορυκτών καυσίμων πέτυχαν να προταθούν αδύναμα όρια ρύπανσης έως και κατά 80% υψηλότερα από ό,τι ισχύει σήμερα στην Κίνα», όπως τονίζει η μελέτη, επισημαίνοντας ότι «η ρύπανση που προκύπτει από τον άνθρακα θα προκαλούσε επίσης εκατοντάδες χιλιάδες επιπλέον περιπτώσεις καρδιακών και αναπνευστικών παθήσεων, όπως η χρόνια βρογχίτιδα και το άσθμα, ενώ τα παιδιά θα επηρεάζονταν και αυτά».

Σύμφωνα με τα προτεινόμενα όρια, η ατμοσφαιρική ρύπανση με υδράργυρο από την καύση άνθρακα θα επηρέαζε αρνητικά τη νοητική ανάπτυξη πολλών εμβρύων, νεογέννητων και μικρών παιδιών, σε σύγκριση με τα όρια εκπομπών με βάση τις ΒΔΤ. Ο υδράργυρος προκαλεί έναν ακόμα μεγάλο κίνδυνο ρύπανσης από την καύση άνθρακα. Οι ανθρακικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής αποτελούν τη μεγαλύτερη πηγή ρύπανσης της ατμόσφαιρας με υδράργυρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Βασιζόμενη σε υφιστάμενα δεδομένα, η νέα έρευνα εξετάζει τις επιπτώσεις στη δημόσια υγεία από τα προτεινόμενα όρια ρύπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε σύγκριση με τα όρια που βασίζονται στις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (ΒΔΤ) για τον περιορισμό της ρύπανσης. Συγκεκριμένα, περισσότερα από 1,8 εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο και 200.000 στην Ευρώπη γεννιούνται κάθε χρόνο με επίπεδα υδραργύρου πάνω από τα όρια ασφαλείας στον οργανισμό τους. Επίσης, οι τοξικές εκπομπές θα προκαλούσαν περισσότερα από 200.000 επιπλέον περιστατικά οξείας βρογχίτιδας και θα αύξαναν δραματικά την εμφάνιση επεισοδίων άσθματος.

Συνολικά, το βάρος που θα επωμιζόταν το σύστημα υγείας θα κόστιζε στους Ευρωπαίους φορολογούμενους περίπου 52 δισ. ευρώ μέσα στην επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος.

Οι ασθένειες και οι θάνατοι, καθώς και το συνεπαγόμενο κόστος, θα μπορούσαν να αποφευχθούν, εάν η Ε.Ε. καθόριζε προδιαγραφές που ανταποκρίνονται στις ΒΔΤ που εφαρμόζονται στις πιο σύγχρονες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με οικονομικό τρόπο.

Η ευρωπαϊκή διαδικασία
Σύμφωνα με τη μελέτη, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενημερώνει τα όρια ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τις μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των ανθρακικών και λιγνιτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, βασιζόμενη στην Οδηγία για τις Βιομηχανικές Εκπομπές. Η διαδικασία λήψης αποφάσεων με σκοπό τον καθορισμό των νέων προδιαγραφών, γνωστή ως «Διαδικασία της Σεβίλλης», θα καθορίσει τα δεσμευτικά όρια για τις τοξικές εκπομπές στην ατμόσφαιρα του διοξειδίου του θείου (SO2), των οξειδίων του αζώτου (NOx), του υδραργύρου (Hg) και των σωματιδίων (PM2,5), τα οποία θα ισχύουν την επόμενη δεκαετία.

Την 1η Απριλίου 2015 ένας ειδικός φορέας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Γραφείο Ολοκληρωμένης Πρόληψης και Ελέγχου της Ρύπανσης (IPPC), πρότεινε ένα νέο σύνολο προδιαγραφών που θα εξεταστεί από μία ευρωπαϊκή ομάδα εργασίας εντός του έτους πριν από την επίσημη υιοθέτησή του τους πρώτους μήνες του 2016. Η έκθεση της Greenpeace που δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο με τίτλο «Smoke and Mirrors - How Europe’s biggest polluters became their own regulators» έδειξε ότι τα προτεινόμενα ευρωπαϊκά όρια είναι πολύ πιο ελαστικά από τα υφιστάμενα καθώς και από τις πραγματικές εκπομπές στην Κίνα, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία. Η εν λόγω έκθεση προειδοποιεί επίσης πως η Διαδικασία της Σεβίλλης βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων, αποκαλύπτοντας τη διείσδυση των ομάδων συμφερόντων της βιομηχανίας σε κυβερνητικές αντιπροσωπείες. Από όλα τα σώματα που σχετίζονται με τη θέσπιση των νέων προδιαγραφών, το πιο σημαντικό είναι η Τεχνική Ομάδα Εργασίας, στην οποία προεδρεύει η IPPC. Αυτό που επισημαίνει η μελέτη είναι ότι η Τεχνική Ομάδα Εργασίας, ελέγχεται από εκπροσώπους της βιομηχανίας, με συνολικά 46 εκπροσώπους στις εθνικές επιτροπές να πληρώνονται από τις ενεργειακές βιομηχανίες, επιπλέον των 137 επίσημων εκπροσώπων της βιομηχανίας που συμμετέχουν στη διαδικασία.

Η βιομηχανία άνθρακα

Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ο πιο οικονομικά προσιτός τρόπος για τη μείωση των θανάτων από ατμοσφαιρική ρύπανση είναι η επένδυση σε συστήματα ελέγχου και απορρύπανσης καθώς και η στροφή σε καθαρές τεχνολογίες. Ο καθορισμός αυστηρών ορίων ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε ανθρακικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής θα οδηγούσε στη χρήση τεχνολογιών με σκοπό τη μείωση των βλαβερών εκπομπών. Έτσι, η ποιότητα του ευρωπαϊκού αέρα θα βελτιωνόταν σημαντικά σώζοντας δεκάδες χιλιάδες ζωές και βελτιώνοντας την υγεία εκατοντάδων χιλιάδων Ευρωπαίων. Τα προτεινόμενα ευρωπαϊκά όρια για τις εκπομπές SO2 -του πιο επικίνδυνου ρύπου που είναι υπεύθυνο για τους μισούς περίπου θανάτους από ανθρακική ρύπανση- θα προκαλέσουν τρεις με πέντε φορές περισσότερη ρύπανση σε σχέση με την εφαρμογή των ΒΔΤ. Σύμφωνα με την έρευνα, τα προτεινόμενα όρια για τις εκπομπές υδραργύρου είναι τόσο επιεική που περίπου το 85% των ευρωπαϊκών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής ήδη τα επιτυγχάνουν και δεν θα χρειαστεί να επενδύσουν σε αναβάθμιση των εγκαταστάσεων!

Τοξικά μικροσωματίδια

Σημειώνεται ότι έρευνα του Πανεπιστημίου της Στουτγάρδης που διενεργήθηκε το 2010 για λογαριασμό της Greenpeace, υποστηρίζει ότι η ρύπανση από τις ανθρακικές μονάδες στην Ε.Ε. ευθυνόταν για 22.300 πρόωρους θανάτους το 2010.

Η έκθεση στα τοξικά μικροσωματίδια PM2,5 αποτελεί τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική απειλή για την υγεία στην Ευρώπη, καθώς αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου από καρδιοπάθεια, αναπνευστικά νοσήματα και καρκίνο του πνεύμονα, ενώ παράλληλα μειώνει το προσδόκιμο ζωής κατά 6 έως 12 μήνες στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.

Τα PM2,5 αναγνωρίστηκαν πρόσφατα από τον Διεθνή Οργανισμό Ερευνών για τον Καρκίνο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ως ένα από τα κύρια περιβαλλοντικά αίτια θανάτων από καρκίνο. Το διοξείδιο του θείου, τα οξείδια του αζώτου και οι εκπομπές τέφρας από ανθρακικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής συμβάλλουν στην έκθεση του ανθρώπινου οργανισμού σε σωματίδια PM2,5.

Πιθανό χρονοδιάγραμμα της Διαδικασίας της Σεβίλλης

Ιούνιος 2015
Η τεχνική ομάδα εργασίας (ένα όργανο που απαρτίζεται από εκπροσώπους των κυβερνήσεων των κρατών-μελών, της βιομηχανίας άνθρακα και εμπειρογνώμονες του γενικού κοινού) δίνει τη γνώμη της.

Οκτώβριος 2015
Το φόρουμ για την Οδηγία περί Βιομηχανικών Εκπομπών (άλλο ένα όργανο εμπειρογνωμόνων που απαρτίζεται από εκπροσώπους των κυβερνήσεων των κρατών-μελών, της βιομηχανίας άνθρακα και μη κυβερνητικών οργανώσεων) δίνει τη γνώμη του.

Δεκέμβριος 2015
Μία επιτροπή των κρατών-μελών της Ε.Ε. υπό την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (που υπάγεται σε λεγόμενους κανόνες επιτροπολογίας) διενεργεί ψηφοφορία σχετικά με την πρόταση με ειδική πλειοψηφία.

Φεβρουάριος 2016
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθετεί επίσημα τις νέες προδιαγραφές και τις δημοσιεύει στην επίσημη εφημερίδα της Ε.Ε.

Ιανουάριος 2016 + Ιανουάριος 2020
Εφαρμογή των νέων προδιαγραφών σε εθνικό επίπεδο (οι διαδικασίες εφαρμογής υπάγονται σε εθνικές νομοθεσίες και διαδικασίες).

Ιανουάριος 2020
Λήξη προθεσμίας για την εφαρμογή των νέων προδιαγραφών στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής.